Page 45 - KobiEfor Nisan 2025

Enerjisi Destekli Akıllı Şebekeler, Güneş Enerjisiyle Sıcaklık Teşviksiz lisanslı model, YETA modeli
Yönetimi, Güneş Enerjisi Destekli Soğutma Sistemleri, Güneş ve öztüketim modeli
Enerjisiyle Ulaşım Aydınlatması, Güneş Enerjisiyle Bina En- Yusuf Bahadır Turhan, “Ülkemiz güneş enerjisinde, özel-
tegrasyonu, Güneş Enerjisiyle Elektrik Üretimi ve Depolama, likle kapasite tahsisinde bizim önerdiğimiz modellere geçmeli.
Güneş Enerjisiyle Hava Durumu İzleme Sistemleri, Güneş Bunlardan ihalesiz teşviksiz lisanslı model dediğimiz model
Enerjisiyle Deniz Suyu Arıtma, Güneş Enerjisiyle Atık Isı Geri aslında depolamalı GES’lerin, batarya depolama taahhüdü ile
Kazanımı, Güneş Enerjisiyle Biyogaz Üretimi, Güneş Enerji- birlikte tahsis edildiği model idi ve orada kapasite tahsisleri
siyle Elektronik Cihaz Şarjı, Güneş Enerjisiyle Sıfır Enerji Bi- yapıldı. Her ne kadar başta teminat mektubu ve sermaye yü-
naları, Güneş Enerjisiyle Uydu ve Haberleşme Sistemleri, kümlülüklerinin ötelenmesiyle kapasiteler belki bunları ger-
Güneş Enerjisi ile Deprem Erken Uyarı Sistemleri. çekleştiremeyecek kişilerin eline geçti ise de aradan geçen
2.5 yılda şimdi bu kapasiteler artık gerçek yatırımcılarda” diyor.
Güneş enerjisi pazarında piyasa sağlığının önemi Diğer bir model olan YETA (yenilenebilir enerji tedarik anlaş-
Solar3GW Yönetim Kurulu Başkanı Yusuf Bahadır Turhan, maları) modeli konusunda ise STK’ların tüm ısrarına rağmen
Türkiye güneş enerjisi pazarının en temel iki sorununun da kamu tarafında yol alamadıklarını aktaran Turhan, şunları
aslında kamu politikaları kaynakları olduğunu söylüyor: ifade ediyor: “Aslında bu model, büyük bir tüketicinin elektrik
“Bunlardan birincisi elektrikteki çok yoğun sübvansiyon ve alımı için ihale açması ve açılan ihale sonucu kazananın bu
bunun serbest piyasayı neredeyse ortadan kaldırması. Bu tüketici ile sözleşmesini göstererek kapasite tahsisi alması.
şekilde kısa vadede ucuz gibi gösterile- Bu bugünkü YEKA modelindeki elektrik alıcı-
bilen elektrik, maliyetli bazlı arz-talep sının kamu yerine bir özel şirket olduğu model
dengesinde oluşan fiyattan mahrum kal- ile aynı; yeni bir keşif değil. Ancak elbette YEKA
dıkça, piyasa sağlığı bozuluyor. Sonra sis- modeline göre daha verimli olacak bir model
tem tıkanma noktasına gelince de ya çünkü her iki taraf da özel sektör ve gerçekten
piyasa serbestisini iyice ortadan kaldıran elektriği tüketen ile üreten. Son model olan
kaynak bazlı tavan fiyat gibi uygulama- öztüketim modelinde ise geliştirmeler yapıl-
lara gidiliyor ya da en sonunda durulup malı. Özellikle öztüketim için verilecek her bir
durulup aniden çok yüksek bir zam ya- kapasiteye bir üst sınır getirilmeli; nitekim
pılıyor; 2022 senesinde yaşamıştık. Ya- bugün bu kapsamda verilmiş 100-500 MW
kında da bunu yaşama şansımız yüksek arası GES kapasiteleri var ki bunlar lisanssız
çünkü yine o vakitten beri tarifelere çok öztüketim modeli ile değil lisanslı modeller
kısıtlı zam yapıldı. Çözümü ara ara düşük ile işletilmesi ve kurulması son derece man-
maliyetlere katlanmak, böylece sağlıklı tıklı kapasiteler. YETA burada da en verimli
işleyen bir serbest piyasa yapısı içinde fi- Yusuf Bahadır TURHAN olacak model aslında.”
yatların uzun vadede artan yenilenebilir Yusuf Bahadır Turhan, işletmelere öncelikle
enerjisi kapasitesi ile birlikte düşmesi.” tesislerinde bir “enerji verimliliği analizi” yaptırmalarını öne-
Yusuf Bahadır Turhan, ikinci en temel sorunun ise kamu- riyor: “Öztüketim için GES kurmadan önce bu analizi yaptır-
nun yerli ekipman üretimini sadece ithalatı kısıtlayıcı gözetim dıklarında, belki o kadar elektriğe ihtiyaçları olmadığı ya da
ve antidamping gibi uygulamalarla destekleme yoluna git- çok daha küçük başka yatırımlarla elektrik ihtiyaçlarını azal-
mesi olduğunu belirtiyor: “Öyle ki bu durum artık güneş pa- tabileceklerini bulacaklar. Bu analiz sonrasında kalan gerçek
neli ithalatını imkansız hale getirdi. Böylece rekabetten azade elektrik tüketimleri kadar bir öztüketim GES’i öncelikle çatı
olan sektör fiyatı sadece kendi maliyetleri ve kar marjına cephe ya da komşu/yakın arazilerinde tasarlayıp, kalanı için
göre belirliyor; bu durumda da ülkemiz bu tedbirlerin dev- bizim 5.1.h dediğimiz uzaktaki bir tesis için ama sadece öztü-
reye alındığı 10 yıldır hep dünyadaki en pahalı panel fiyatla- ketimlerini karşılayacak kadar bir tesis kursunlar. Biliyorsu-
rına maruz kalıyor. Son 10 yılda ortalamada panellere nuz mevzuatımız aylık mahsuplaşmadan sonra fazla üretim
%40-100 arası daha fazla fiyat ödedi GES yatırımcısı. Bu da varsa buna satış imkanı veriyor ancak bu sadece mesela bay-
elbette yatırımları daha karsız hale getirmekte. Bunun çö- ram ve diğer tatillerden dolayı yoğun durulmuş bir aydaki bir
zümü, YEKDEM Cetvel-2 yöntemi ile yerli üretimin destek- bonus olarak düşünülmeli. Yoksa yerim var ben ihtiyacımın
lenmesi. Böylece GES devreye girdikten sonra 5 yıl için da bir misli fazlasını kurayım nasılsa fazlasını satabiliyorum
elektriğine yerli ekipman kullanım oranına göre daha yüksek diye düşünmesinler, bu fazlasının satışını bir gelir modeline
bir fiyat alıyor. YEKDEM içerisinde finanse edilen bu rakamı çevirmesinler, bunu kesinlikle önermiyoruz. Nitekim kamu
tüm elektrik tüketicileri elektriği tükettikleri oranda 5 yıla bö- tarafı geçmişteki pek çok uygulamasıyla buna başta izin verir
lünmüş olarak ödüyor. Halbuki mevcut antidamping tedbir- gibi görünse de daha sonra dağıtım bedeli artışları ya da başka
leri ile bu maliyeti bir seferde yatırımın en başında tamamiyle başka yaptırımlarla buna müsamaha etmediğini gösterdi, yine
yatırımcıya ödettiğimizden, GES yatırımları yavaşlıyor. Bu da aynısının yapılacağı değişik vesilelerle biz STK temsilcilerine
elbette bizim enerji bağımsızlığında, ucuz elektriğe kavuş- dile getiriliyor. Oysa tükettiğiniz elektriği bu şekilde kendiniz
mamızda dolayısıyla enflasyonla mücadelemizde yavaşla- ürettiğinizde en büyük tasarrufu sağlıyorsunuz zaten, ötesine
mamız demek.” bakmamalarını tavsiye ediyoruz işletme sahiplerine.”
Nisan 2025 KobiEfor 45